Streszczenie: WYDANIE 1. Wstęp; I. Narodziny wychowania: 1. Pojęcie wychowania jako zjawiska społecznego; 2. Istota wychowania pierwotnego; II. Wychowanie w starożytnej Grecji i Rzymie: 1. Wpływ warunków społeczno-politycznych na modyfikację celów wychowania w Grecji i Rzymie; 2. Kształtowanie się szkoły jako instytucji wychowawczej; 2.1. Okres starogrecki; 2.2. Sparta; 2.3. Ateny; 2.4. Hellenizm; 2.5. Rzym; 3. Wychowawcy i nauczyciele w epoce starożytnej; 4. Kształtowanie się grecko-rzymskiej myśli pedagogicznej; 4.1. Stan wiedzy o dziecku odbiciem poglądów na wychowanie i nauczanie; 4.2. Koncepcje systemu szkolnego; 5. Trwałe wartości pedagogiki starożytnej; III. Ideały i organizacja wychowania w średniowieczu: 1. Feudalizm i jego ideały wychowawcze; 2. Organizacja wychowania i szkolnictwa w średniowieczu; 2.1. Dążenia do zachowania tradycji szkolnictwa starożytnego; 2.2. Organizacja i program szkół kościelnych; 2.3. Szkolnictwo kościelne w Polsce średniowiecznej; 2.4. Powstanie i rozwój uniwersytetów; 3. Świeckie wychowanie rycerskie i rzemieślnicze; 4. Nauczyciele okresu średniowiecznego; IV. Praktyka i teoria pedagogiki renesansowej: 1. Pojęcie odrodzenia; 2. Ideały wychowawcze odrodzenia; 3. Stan organizacji szkolnictwa w europie; 3.1. Szkolnictwo parafialne; 3.2. Szkolnictwo parafialne w Polsce; 3.3. Szkolnictwo średnie; 3.4. Szkolnictwo średnie w Polsce; 3.5. Szkolnictwo wyższe; 4. Renesansowa myśl pedagogiczna; 5. Trwały dorobek okresu odrodzenia; V. Narodziny i rozwój pedagogiki nowożytnej w XVII i XVIII w.: 1. Warunki społeczno-polityczne i naukowe rozwoju pedagogiki nowożytnej; 2. Trzy nurty myśli pedagogicznej; 2.1. Pedagogika demokratyczna Jana Amosa Komeńskiego; 2.2. Arystokratyczno-burżuazyjna pedagogika Johna Locke'a ( 1632-1704 ); 2.3. Naturalizm pedagogiczny Jana Jakuba Rousseau ( 1712-1778 ); 3. Stan szkolnictwa w Europie w II połowie XVII i XVIII w.; 3.1. Szkolnictwo średnie; 3.2. Szkolnictwo elementarne; VI. Komisja edukacji narodowej: 1. Geneza Komisji Edukacji Narodowej; 2. Działalność Komisji Edukacji Narodowej; 3. Struktura organizacyjna systemu szkolnego; 3.1. Szkolnictwo parafialne; 3.2. Szkolnictwo średnie; 3.3. Szkolnictwo wyższe; 4. Znaczenie Komisji Edukacji Narodowej; VII. Kształtowanie się europejskich systemów szkolnych w XIX w.: 1. Szkolnictwo elementarne i wychowanie przedszkolne; 1.1. Czynniki rozwoju idei oświaty ludowej; 1.2. Organizacja i stan szkolnictwa elementarnego w wybranych krajach europejskich; 1.3. Wychowanie przedszkolne i opieka nad dzieckiem; 2. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące i wyższe w Europie w XIX w.; 3. Kształtowanie się szkolnictwa realnego i zawodowego; 4. Dorobek pedagogiki europejskiej w zakresie kształtowania się systemów szkolnych; VIII. Europejska myśl pedagogiczna XIX w.: 1. Główne kierunki rozwoju myśli pedagogicznej w zakresie nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego XIX w.; 1.1. Jan Henryk Pestalozzi - ojciec elementarnej szkoły ludowej; 1.2. System Bella-Lancastera; 1.3. Działalność pedagogiczna Robert Owena ( 1771-1858 ); 1.4. Koncepcja wychowania przedszkolnego Fryderyka Froebla ( 1782-1852 ); 1.5. Idea swobodnego wychowania Lwa Tołstoja ( 1828-1910 ); 2. Pedagogika szkoły średniej; 2.1. Szkoła tradycyjna J. F. Herbarta i herbartystów; 2.2. Koncepcja kształcenia Herberta Spencera ( 1820-1903 ); 3. Wkład Karola Marksa ( 1818-1883 ) i Fryderyka Engelsa ( 1820-1895 ) do dorobku światowej myśli pedagogicznej; 4. Główne osiągnięcia XIX-wiecznej myśli pedagogicznej; IX. Szkolnictwo i myśl pedagogiczna na ziemiach polskich pod zaborami: 1. Szkolnictwo elementarne i wychowanie przedszkolne; 1.1. Zabór austriacki; 1.2. Zabór pruski; 1.3. Zabór rosyjski; 1.4. Wychowanie przedszkolne i opieka nad dzieckiem; 2. Szkolnictwo średnie i wyższe na ziemiach polskich w okresie zaborów; 2.1. Zabór pruski; 2.2. Zabór rosyjski; 2.3. Zabór austriacki; 3. Główni przedstawiciele polskiej myśli w zakresie nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego; 4. Dorobek pedagogiki polskiej okresu zaborów; X. Teoria i praktyka nowego wychowania: 1. Pojęcie i geneza nowego wychowania; 2. Formy organizacyjne nowego wychowania; 2.1. Główne koncepcje szkoły pracy; 2.2. Plan daltoński; 2.3. Metoda ośrodków zainteresowań; 2.4. Szkoła Freineta; 2.5. System wychowania przedszkolnego Marii Montessori; 3. Znaczenie nowego wychowania dla rozwoju myśli pedagogicznej; XI. Główne osiągnięcia pedagogiki radzieckiej w latach 1917-1945: 1. Modyfikacja oświaty i szkolnictwa radzieckiego; 2. Radziecka myśl pedagogiczna; 2.1. Nadieżda Konstantynowna Krupska ( 1869-1939 ); 2.2. Stanisław Teofilowicz Szacki ( 1828-1934 ); 2.3. Paweł Piotrowicz Błoński ( 1884-1941 ); 2.4. Antoni Siemionowicz Makarenko ( 1878-1939 ); XII. Szkolnictwo i myśl pedagogiczna w Polsce w okresie międzywojennym: 1. Organizacja, stan szkolnictwa i oświaty w latach 1918-1939; 1.1. Szkolnictwo powszechne przed i po reformie jędrzejewiczowskiej; 1.2. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące; 1.3. Szkolnictwo zawodowe; 1.4. Kształcenie nauczycieli; 1.5. Szkolnictwo wyższe; 1.6. Szkolnictwo dla mniejszości narodowych; 1.7. Wychowanie przedszkolne; 1.8. Oświata pozaszkolna; 2. Osiągnięcia teorii i praktyki pedagogicznej w latach 1918-1939; 2.1. Walka o postępowy ustrój szkolny; 2.2. Dążenie do określenia polskiego ideału wychowawczego; 2.3. Kierunki unowocześniania systemu dydaktyczno-wychowawczego; 2.4. Polska koncepcja szkoły pracy: H. Rowie, J. Ostrowski, W. Spasowski; 2.5. Polski dorobek w dziedzinie prac ręcznych; 2.6. System wychowawczy Janusz Korczaka i Kazimierza Jeżewskiego; 2.7. Dorobek myśli pedagogicznej w zakresie wychowania przedszkolnego; 3. Trwały dorobek w zakresie szkolnictwa i pedagogiki polskiej okresu międzywojennej; XIII. Szkolnictwo polskie pod okupacją hitlerowską: 1. Polityka oświatowa okupanta; 2. Organizacja i funkcjonowanie polskiego podziemnego systemu szkolnego; 3. System dydaktyczny tajnego nauczania; 4. System wychowawczy szkoły podziemnej; XIV. Szkolnictwo i oświata w Polsce Ludowej: 1. Modyfikacje i osiągnięcia systemu szkolnego w okresie kształtowania się władzy ludowej w latach 1944-1948; 2. Zmiany ideowe i organizacyjne szkolnictwa podstawowego i średniego w latach 1948-1961; 2.1. Nowe cele wychowania; 2.2. Przemiany strukturalne szkolnictwa; 3. Szkolnictwo po reformie z 1961 r.; 4. Próby reformy strukturalnej i programowej systemu szkolnego w latach 70-tych; 5. Inne formy oświaty i szkolnictwa w Polsce Ludowej; 5.1. Oświata pozaszkolna i dorosłych; 5.2. Wychowanie przedszkolne; 5.3. Szkolnictwo wyższe; 6. Dorobek myśli pedagogicznej okresu Polski Ludowej; 7. Istota i główne kierunki rozwoju współczesnych systemów o światowych w Polsce i na świecie; Bibliografia; Tablica chronologiczna ważniejszych wydarzeń z dziejów teorii i praktyki pedagogicznej

Streszczenie: WYDANIE 2. Wstęp; I. Narodziny wychowania: 1. Pojęcie wychowania jako zjawiska społecznego; 2. Istota wychowania pierwotnego; II. Wychowanie w starożytnej Grecji i Rzymie: 1. Wpływ warunków społeczno-politycznych na modyfikację celów wychowania w Grecji i Rzymie; 2. Kształtowanie się szkoły jako instytucji wychowawczej; 2.1. Okres starogrecki; 2.2. Sparta; 2.3. Ateny; 2.4. Hellenizm; 2.5. Rzym; 3. Wychowawcy i nauczyciele w epoce starożytnej; 4. Kształtowanie się grecko-rzymskiej myśli pedagogicznej; 4.1. Stan wiedzy o dziecku odbiciem poglądów na wychowanie i nauczanie; 4.2. Koncepcje systemu szkolnego; 5. Trwałe wartości pedagogiki starożytnej; III. Ideały i organizacja wychowania w średniowieczu: 1. Feudalizm i jego ideały wychowawcze; 2. Organizacja wychowania i szkolnictwa w średniowieczu; 2.1. Dążenia do zachowania tradycji szkolnictwa starożytnego; 2.2. Organizacja i program szkół kościelnych;2.3. Szkolnictwo kościelne w Polsce średniowiecznej; 2.4. Powstanie i rozwój uniwersytetów; 3. Świeckie wychowanie rycerskie i rzemieślnicze; 4. Nauczyciele okresu średniowiecznego; IV. Praktyka i teoria pedagogiki renesansowej: 1. Pojęcie odrodzenia; 2. Ideały wychowawcze odrodzenia; 3. Stan organizacji szkolnictwa w Europie; 3.1. Szkolnictwo parafialne; 3.2. Szkolnictwo parafialne w Polsce; 3.3. Szkolnictwo średnie; 3.4. Szkolnictwo średnie w Polsce; 3.5. Szkolnictwo wyższe; 4. Renesansowa myśl pedagogiczna; 5. Trwały dorobek okresu odrodzenia; V. Narodziny i rozwój pedagogiki nowożytnej w XVII i XVIII w.: 1. Warunki społeczno-polityczne i naukowe rozwoju pedagogiki nowożytnej; 2. Trzy nurty myśli pedagogicznej; 2.1. Pedagogika demokratyczna Jana Amosa Komeńskiego; 2.2. Arystokratyczno-burżuazyjna pedagogika Johna Locke'a ( 1632-1704 ); 2.3. Naturalizm pedagogiczny Jana Jakuba Rousseau ( 1712-1778 ); 3. Stan szkolnictwa w Europie w II połowie XVII i XVIII w.; 3.1. Szkolnictwo średnie; 3.2. Szkolnictwo parafialne; VI. Komisja edukacji narodowej: 1. Geneza Komisji Edukacji Narodowej; 2. Działalność Komisji Edukacji Narodowej; 3. Struktura organizacyjna systemu szkolnego; 3.1. Szkolnictwo parafialne; 3.2. Szkolnictwo średnie; 3.3. Szkolnictwo wyższe; 4. Znaczenie Komisji Edukacji Narodowej; VII. Kształtowanie się europejskich systemów szkolnych w XIX w.: 1. Szkolnictwo elementarne i wychowanie przedszkolne; 1.1. Czynniki rozwoju idei oświaty ludowej; 1,2. Organizacja i stan szkolnictwa elementarnego w wybranych krajach europejskich; 1.3. Wychowanie przedszkolne i opieka nad dzieckiem; 2. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące i wyższe w Europie w XIX w.; 3. Kształtowanie się szkolnictwa realnego i zawodowego; 4. Dorobek pedagogiki europejskiej w zakresie kształtowania się systemów szkolnych; VIII. Europejska myśl pedagogiczna XIX w.: 1. Główne kierunki rozwoju myśli pedagogicznej w zakresie nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego XIX w.; 1.1. Jan Henryk Pestalozzi - ojciec elementarnej szkoły ludowej; 1.2. System Bella-Lancastera; 1.3. Działalność pedagogiczna Robert Owena ( 1771-1858 ); 1.4. Koncepcja wychowania przedszkolnego Fryderyka Froebla ( 1782-1852 ); 1.5. Idea swobodnego wychowania Lwa Tołstoja ( 1828-1910 ); 2. Pedagogika szkoły średniej; 2.1. Szkoła tradycyjna J. F. Herbarta i herbartystów; 2.2. Koncepcja kształcenia Herberta Spencera ( 1820-1903 ); 3. Wkład Karola Marksa ( 1818-1883 ) i Fryderyka Engelsa ( 1820-1895 ) do dorobku światowej myśli pedagogicznej; 4. Główne osiągnięcia XIX-wiecznej myśli pedagogicznej; IX. Szkolnictwo i myśl pedagogiczna na ziemiach polskich pod zaborami; 1. Szkolnictwo elementarne i wychowanie przedszkolne; 1.1. Zabór austriacki; 1.2. Zabór pruski; 1.3. Zabór rosyjski; 1.4. Wychowanie przedszkolne i opieka nad dzieckiem; 2. Szkolnictwo średnie i wyższe na ziemiach polskich w okresie zaborów; 2.1. Zabór pruski; 2.2. Zabór rosyjski; 2.3. Zabór austriacki; 3. Główni przedstawiciele polskiej myśli w zakresie nauczania początkowego i wychowania przedszkolnego; 4. Dorobek pedagogiki polskiej okresu zaborów; X. Teoria i praktyka nowego wychowania: 1. Pojęcie i geneza nowego wychowania; 2. Formy organizacyjne nowego wychowania; 2.1. Główne koncepcje szkoły pracy; 2.2. Plan daltoński; 2.3. Metoda ośrodków zainteresowań; 2.4. Szkoła Freineta; 2.5. System wychowania przedszkolnego Marii Montessori; 3. Znaczenie nowego wychowania dla rozwoju myśli pedagogicznej; XI. Główne osiągnięcia pedagogiki radzieckiej w latach 1917-1945: 1. Modyfikacja oświaty i szkolnictwa radzieckiego; 2. Radziecka myśl pedagogiczna; 2.1. Nadieżda Konstantynowna Krupska ( 1869-1939 ); 2.2. Stanisław Teofilowicz Szacki ( 1828-1934 ); 2.3. Paweł Piotrowicz Błoński ( 1884-1941 ); 2.4. Antoni Siemionowicz Makarenko ( 1878-1939 ); XII. Szkolnictwo i myśl pedagogiczna w Polsce w okresie międzywojennym: 1. Organizacja, stan szkolnictwa i oświaty w latach 1918-1939; 1.1. Szkolnictwo powszechne przed i po reformie jędrzejewiczowskiej; 1.2. Szkolnictwo średnie ogólnokształcące; 1.3. Szkolnictwo zawodowe; 1.4. Kształcenie nauczycieli; 1.5. Szkolnictwo wyższe; 1.6. Szkolnictwo dla mniejszości narodowych; 1.7. Wychowanie przedszkolne; 1.8. Oświata pozaszkolna; 2. Osiągnięcia teorii i praktyki pedagogicznej w latach 1918-1939; 2.1. Walka o postępowy ustrój szkolny; 2.2. Dążenie do określenia polskiego ideału wychowawczego; 2.3. Kierunki unowocześniania systemu dydaktyczno-wychowawczego; 2.4. Polska koncepcja szkoły pracy: H. Rowie, J. Ostrowski, W. Spasowski; 2.5. Polski dorobek w dziedzinie prac ręcznych; 2.6. System wychowawczy Janusz Korczaka i Kazimierza Jeżewskiego; 2.7. Dorobek myśli pedagogicznej w zakresie wychowania przedszkolnego; 3. Trwały dorobek w zakresie szkolnictwa i pedagogiki polskiej okresu międzywojennej; XIII. Szkolnictwo polskie pod okupacją hitlerowską: 1. Polityka oświatowa okupanta; 2. Organizacja i funkcjonowanie polskiego podziemnego systemu szkolnego; 3. System dydaktyczny tajnego nauczania; 4. System wychowawczy szkoły podziemnej; XIV. Szkolnictwo i oświata w Polsce Ludowej: 1. Modyfikacje i osiągnięcia systemu szkolnego w okresie kształtowania się władzy ludowej w latach 1944-1948; 2. Zmiany ideowe i organizacyjne szkolnictwa podstawowego i średniego w latach 1948-1961; 2.1. Nowe cele wychowania; 2.2. Przemiany strukturalne szkolnictwa; 3. Szkolnictwo po reformie z 1961 r.; 4. Próby reformy strukturalnej i programowej systemu szkolnego w latach 70-tych; 5. Inne formy oświaty i szkolnictwa w Polsce Ludowej; 5.1. Oświata pozaszkolna i dorosłych; 5.2. Wychowanie przedszkolne; 5.3. Szkolnictwo wyższe; 6. Dorobek myśli pedagogicznej okresu Polski Ludowej; 7. Istota i główne kierunki rozwoju współczesnych systemów o światowych w Polsce i na świecie; Bibliografia; Tablica chronologiczna ważniejszych wydarzeń z dziejów teorii i praktyki pedagogicznej