Streszczenie: Od autora; Część 1: Rozdział 1. Zadania i funkcja społeczna instytucji resocjalizującej młodzież społecznie niedostosowaną ( uwagi wstępne ); 1. Znaczenie pedagogiczne i społeczne efektywności pracy instytucji resocjalizującej; 2. System wychowawczy czynnikiem decydującym o funkcji społecznej zakładu; 3. Uwagi metodologiczne; 4. Analiza systemu dyscyplinarno-izolującego podstawowym zadaniem pracy; Rozdział 2. O istocie systemu dyscyplinarno-izolacyjnego; 1. Brak selekcji, izolacja, stłoczenie i nieodpowiednia kadra wychowawcza jako czynniki prowadzące do opanowania zakładu przez reżim dyscyplinarny; 2. Pojęcie systemu dyscyplinarno-izolacyjnego; 3. System dyscyplinarno-izolacyjny w zakładzie unicestwia pozytywną integrację osobowości nieletnich; Rozdział 3. Negatywna funkcja kar i dyscypliny narzuconej w procesie resocjalizacji nieletnich wychowanków; 1. Kara i dyscyplina narzucona atrybutem systemu dyscyplinarno-izolacyjnego; 2. O stosowaniu kar nieregulaminowych; 3. Zasada " pereat mundus - fiat iustitia! " i wynikające stąd szkody wychowawcze - upór i agresja; Rozdział 4. Wychowawca autokratyczny atrybutem systemu dyscyplinarno-izolacyjnego; 1. Kilka słów na temat opinii niektórych wychowawców o tzw. niepoprawności wychowanków; 2. Znaczenie statusu wychowawcy w procesie resocjalizacji; 3. Ostracyzm społeczny jako źródło uprzedzenia nieletniego do zakładu i wychowawców; 4. Szkodliwość postępowania autokratycznego w wychowaniu; 5. Konkluzje; Rozdział 5. Uwarunkowanie postaw nieletnich w stosunku do siebie oraz w stosunku do dorosłych przez środowisko zakładu zamkniętego; A) Nieletni w stosunku do siebie; A1. O linii demarkacyjnej rozdzielającej społeczeństwo młodzieży od społeczeństwa dorosłych i parytecie siły panującej w stosunkach międzyludzkich w zakładzie zamkniętym; A2. Konformizm i pryncypializm solidarnościowy wyrazem integracji destruktywnej nieletnich; A3. Konflikt ról i zróżnicowanie pozycji na tle układu drugiego życia; A4. Trzy kategorie stosunków interakcji personalnej wśród nieletnich; B) Nieletni a dorośli; B1. Niezgodność wymagań dorosłych z dążeniami nieletnich; B2. Znieczulica wychowawcy źródłem frustracji wychowanka; B3. Konflikty w zakładzie w świetle teorii Kurta Lewina; C) Reżim dyscyplinarno-izolacyjny w zakładzie źródłem dezintegrującej atmosfery agresji; C1. Agresja i jej przyczyny; C2. Przyczyny, przejawy, rodzaje i aspekty konfliktów w zakładach o systemie dyscyplinarno-izolacyjnym; Rozdział 6. Ucieczki nieletnich manifestacją przeciwko panującemu reżimowi; 1. Wymowa statystyki; 2. Analiza przyczyn ucieczek z punktu widzenia intencji wychowanków; 3. Zakłady, z których nieletni nie uciekają; Rozdział 7. Bunty wyrazem integracji destruktywnej nieletnich; 1. Ocena agresji nieletnich jako nieuzasadnionych wybryków wyrazem pedagogicznej ignorancji; 2. Bunt szczytowym punktem wzrastającej agresji zbiorowej; 3. Próba ustalenia faz buntu i ich charakterystyka; 4. Bunt druzgocącą klęską systemu dyscyplinarno-izolacyjnego w resocjalizacji nieletnich; 5. Konkluzja i wnioski; Rozdział 8. Podsumowujący rejestr ocen stanu rzeczy zakładu o systemie dyscyplinarno-izolacyjnego; Część 2: Rozdział 9. Charakterystyka stanu psychiki nieletnich jako punktu wyjścia działania resocjalizującego w odmiennych warunkach wychowawczych od panujących w systemie dyscyplinarno-izolacyjnego; 1. Ogólna charakterystyka psychiki nieletnich; 2. Problem podstawowych potrzeb wychowanków oraz konieczność ich zrozumienia i zaspokojenia; 3. Trudne warunki przystosowania się a integracja; Rozdział 10. O reedukacji intelektualnej nieletniego w warunkach zakładu zamkniętego; 1. Egocentryzm myślenia i niezdolność do samokrytyki jako czynniki hamujące reedukację nieletnich; 2. Walka ze złymi nawykami myślowymi; 3. Aktywizacja procesów myślenia i poszukującej postawy nieletniego; 4. O żywą, zreformowaną i na wysokim poziomie dydaktycznym szkołę dla młodzieży społecznie niedostosowanej; 5. Trzy podstawowe inspiracje zmian systemu reedukacji; Rozdział 11. Pedagogiczno-terapeutyczna działalność integracyjna jako warunek efektywności resocjalizacyjnej; 1. O podstawowych warunkach psychologicznych zabezpieczających proces resocjalizacji; 2. Kryteria resocjalizacji; 3. Integracja istota wychowania; 4. Psychoterapia i przezwyciężenie frustracji nieletniego jako postępowanie jednającego go we współdziałaniu z wychowawcą; 5. Odpowiednie ukierunkowanie życiowej działalności wychowanka; 6. Nadmiar wymagań od wychowawcy; 7. Czesław Babinki, Antoni Makarenko, Maria Grzegorzewska i Jean Chazal o istocie wychowania resocjalizacyjnego, opartego na rozwoju sumienia wychowanka jego wewnętrznej dyscypliny; Rozdział 12. Zarys reformy organizacji działalności resocjalizującej niedostosowaną społecznie młodzież; 1. Selekcja nieletnich elementarnym nakazem pedagogicznym; 2. Środki wolności generalną metodą resocjalizacji; 3. Pięciopunktowy zarys reorganizacji procesu resocjalizacyjnego; 4. Interpretacja i analityczne omówienie podstawowych tez reformy; 5. Twórcza rola eksperymentowania; 6. Od czego należy uzależnić dobór wychowanków, wychowawców i zakładów pracy w resocjalizacji metodą środków wolności; 7. Status wychowanka w zakładzie; 8. Inne możliwości działań profilaktycznych poza zakłademRozdział 13. Genealogia pedagogicznego humanizmu w resocjalizacji niedostosowanych społecznie; 1. Walter Crofton propagatorem idei pedagogicznych w myśli penitencjarnej połowy XIX w.; 2. Epigoni reformatorskich eksperymentów Croftona; 3. System self-government Williama Georgesa zyskuje entuzjastów; 4. Szwajcarskie post-cure I francuskie ogniska semi-liberté; 5. Początek i rozwój opieki kuratorów sądowych - probation; Aneksy ( przykłady zastosowania metody wolności; regulaminy; badania nad temperamentem dziecka; " karta mierzenia uspołecznienia się dziecka "; schemat organizacji instytucji resocjalizacyjnej ); Bibliografia; Indeks nazwisk; Indeks rzeczowy