Streszczenie: Słowo wstępne; 1. Myślenie i mowa - zagadnienia wprowadzające; 1.1. Próba ujęcia istoty myślenia; 1.2. Spojrzenie na psychologiczną problematykę mowy; 1.3. W poszukiwaniu " ontogenetycznego zera " myślenia; 1.4. Początki i rozwój inteligencji sensoryczno-motorycznej u dziecka; 1.5. Symbolizacja i znaczenie mowy dla psychicznego rozwoju dziecka; 1.6. Język i kulturowe zróżnicowanie warunków rozwoju intelektualnego jednostki; 2. Opanowywanie systemu językowego przez dziecko; 2.1. Wstępna faza rozwoju mowy; 2.2. Pierwsze słowa oraz narastanie słownikowego zasobu u dzieci; 2.3. Gramatyczne aspekty rozwoju mowy dziecka; 2.4. Indywidualne zróżnicowanie rozwoju mowy; 3. Jakościowe przemiany sfery językowej w związku z rozwojem poznawczym i nauczaniem; 3.1. Analiza rozwoju treści słownika dziecka; 3.2. Kilka uwag o ontogenetycznej ewolucji znaczeń słów; 3.3. O formach aktywności i sytuacyjnych sprzyjających rozwojowi mowy dzieci w wieku przedszkolnym; 3.4. Pytania i opisywanie obrazków - analiza rozwojowa wybranych rodzajów aktywności werbalnej dzieci; 3.5. Niektóre przesłanki rozwoju mowy w kontekście systematycznej nauki w szkole; 3.6. Uwagi o rozumieniu tekstów przez uczniów; 3.7. Biligwizm - przykład specjalnych warunków umysłowego rozwoju dziecka; 4. Kształtowanie się pojęć i rozwój pojęciowego poznania; 4.1. Istota pojęć; 4.2. Zarys dynamiki rozwoju myślenia pojęciowego; 4.3. Zróżnicowanie treści i rodzaju pojęć a rozwój umysłowy; 4.4. Rozwój wewnętrznych warunków kształtowania się pojęć; 5. Rozumowanie i rozwiązywanie problemów u dzieci i młodzieży; 5.1. O akceleracji rozwoju; 5.2. Nauka szkolna jako czynnik rozwoju umysłowego; 5.3. Kilka refleksji w sprawie diagnozy funkcji intelektualnych; Bibliografia; Źródła rycin; Skorowidz nazwisk