Streszczenie: Wprowadzenie do serii. Palące Problemy Edukacji i Pedagogiki Działania pozorne w edukacji jako palący problem. Wprowadzenie do książki – Maria Dudzikowa CZĘŚĆ 1. U ŹRÓDEŁ POZORU W EDUKACJI Rozdział 1 Użyteczność pojęcia działań pozornych jako kategorii analitycznej. Egzemplifikacje z obszaru edukacji (i nie tylko) – Maria Dudzikowa 1.1. Wstępnie zarysowane pole znaczeniowe 1.2. Zarys koncepcji działań pozornych Jana Lutyńskiego i pytania o jej aktualność 1.3. „Pełzający chaos” jako kontekst działań pozornych dzisiaj 1.4. Egzemplifikacje mechanizmów działań pozornych w obszarze edukacji 1.4.1. Spektakularne działania pozorne „na jałowym biegu” 1.4.2. Rzekomo pragmatyczne konsultacje w aksjologicznej scenerii 1.4.3. Zasada di Lampedusy w reformowaniu edukacji 1.4.4. Rewolucje w edukacji, czyli „spanie w szafie na stojąco” Rozdział 2 Podwójny pozór w edukacji na przykładzie koncepcji Paula Freire’a – Hanna Kostyło 2.1. Czym jest pozór w edukacji 2.2. Pozór po raz pierwszy: edukacja bankowa 2.3. Pozór po raz drugi: blokada instytucjonalna 2.4. Pozór w polskiej edukacji 2.5. Polski pozór po raz pierwszy: edukacja bankowa 2.6. Polski pozór po raz drugi: blokada samorządności Rozdział 3 Pozory sprawstwa reform oświatowych w III RP – Bogusław Śliwerski 3.1. Wprowadzenie 3.2. Polityka oświatowa jako sfera niewidzialnych sprawców dobra i zła 3.3. Strategie zarządzania reformami oświatowymi w III RP 3.4. Podsumowanie Rozdział 4 Standardy moralne czy standardy wymagań? O moralnych aspektach pozoru w szkole – Maria Groenwald 4.1. Nowe szaty cesarza. O przejawach fikcji w szkolnej edukacji 4.1.1. Edukacyjne szaty i ich wytwórcy 4.1.2. Celebrowanie pozoru 4.2. Pozór w szkole a moralność 4.2.1. Edukacyjne show 4.2.2. Nie widzieć nagości cesarza? 4.3. Przeciw pozorowi Rozdział 5 Podmiotowość z deklaracji i w praktyce – Zofia Agnieszka Kłakówna 5.1. Na początku 5.2. Finał 5.3. Pomiędzy 5.4. Jak to możliwe? 5.5. Co teraz? Rozdział 6 Pozór regulacji prawnych dotyczących organów społecznych w szkole – Violetta Kopińska 6.1. Wprowadzenie 6.2. Pierwszy pozór – konstrukcja prawna organów społecznych w szkole 6.3. Drugi pozór – funkcjonowanie organów społecznych w szkole 6.4. Podsumowanie CZĘŚĆ 2. EGZEMPLIFIKACJE DZIAŁAŃ POZORNYCH Rozdział 7 Nauczyciel w przestrzeni illusio – Karina Knasiecka-Falbierska 7.1. Wprowadzenie 7.2. Illusio i reguły gry 7.3. Nauczyciel w polu edukacji 7.3.1. Zdeprecjonowanie zawodu nauczyciela i wywoływanie negatywnego stosunku opinii publicznej 7.3.2. Nie przekreślajcie nas! 7.3.3. Walka o szkoły nie tylko w interesie nauczycieli 7.3.4. Kto na nowej maturze zyskuje, kto traci 7.3.5. Profesjonalna kadra 7.3.6. Doniesienia o aktywności 7.4. Podsumowanie Rozdział 8 Szkoła w świecie pozoru – Piotr Kołodziej 8.1. Czego musimy się dowiedzieć? 8.2. Fundament reformy 8.3. Przez pryzmat fikcji 8.4. Zmiana edukacyjnego paradygmatu 8.5. Czas na „radykalną” zmianę 8.6. Bez lejka się nie obejdzie 8.7. Sprawcy i ofiary 8.8. Douglas niestety się mylił Rozdział 9 Podstawa programowa dla klas I–III szkoły podstawowej jako punkt wyjścia działań pozornych – Iwona Kopaczyńska 9.1. Wprowadzenie 9.2. Podstawa programowa jako źródło edukacyjnej mentalności 9.3. Pozorowanie budowania uczącej się wspólnoty 9.4. Pozorowanie indywidualnego rozwoju 9.5. Pozorowanie aktywności poznawczej z tresurą w tle 9.6. Neoliberalne źródła pozorowania edukacji 9.7. Ofiary i sprawcy działań pozornych w edukacji wczesnoszkolnej Rozdział 10 Kody bezmyślności, czyli gdy programy układane są pod klucz egzaminacyjny – Marek Piotrowski 10.1. Wprowadzenie 10.2. Specyfika działań pozornych w nauczaniu przedmiotów ścisłych 10.2.1. Działania pozorne są istotne dla realizacji jakiegoś ważnego społecznie celu 10.2.2. Działania pozorne nie realizują istotnie ważnych celów 10.2.3. Nieprzydatność działań pozornych jako wiedza prywatna 10.2.4. Rzeczywista funkcja działań polegająca na samym ich istnieniu – definicja kodów bezmyślności 10.2.5. Działania pozorne a element fikcji odnoszący się do ich przebiegu lub celu 10.3. Recepta 10.3.1. Nauczanie problemowe versus kody bezmyślności 10.3.2. Zmiany w systemie oceniania szkół i uczniów 10.4. Podsumowanie Rozdział 11 Obiektywizm i sprawiedliwość – (nie)wygodne kategorie szkolnego oceniania – Grażyna Szyling 11.1. Wprowadzenie 11.2. Sprawiedliwość oceniania – kategoria (nie)obecna? 11.3. Sprawiedliwość oceniania – kategoria (nie)wygodna? 11.4. Obiektywizm oceniania – ku rzeczywistości założeniowej 11.5. Obiektywizm oceniania – kategoria (nie)wygodna? 11.6. Konkluzje i szanse Rozdział 12 Kwiatek do kożucha. Pozór w edukacji plastycznej Urszula Szuścik 12.1. Wprowadzenie 12.2. Miejsce sztuki w procesie tworzenia habitusu ucznia 12.3. Podsumowanie Rozdział 13 Edukacja artystyczna. Niezbędna? Potrzebna? Zbyteczna? – Bernadeta Didkowska 13.1. Wprowadzenie 13.2. Ewolucja programów kształcenia plastycznego 13.3. Podstawy programowe dla programu edukacji plastycznej 13.4. Edukacja plastyczna dzisiaj 13.5. Podsumowanie Rozdział 14 O nieszkodliwości wagarowania. Konsumpcyjne uwikłania ofiar i/lub sprawców pozoru w edukacji szkolnej – Mirosława Cylkowska-Nowak 14.1. Wprowadzenie 14.2. Co się stało z edukacją w Polsce w ostatnich dekadach? 14.3. Społeczeństwo konsumpcji i edukacja 14.4. (Pozorna) nieobecność wagarowania w polskiej edukacji do 2000 roku 14.5. Pozór w definiowaniu wagarowania i wagarowiczów 14.6. (Pozorne) poszukiwanie sprawców, czyli penalizacja wagarowania 14.7. Spektakl pozorów wokół poszukiwania sprawców wagarowania przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w 2006 roku 14.8. Fikcja rodzi fikcję, czyli o działaniach pozornych po 2006 roku 14.8.1. Zmiany regulaminów szkolnych 14.8.2. Administrowanie nieobecnościami 14.8.3. Angażowanie rodziców 14.8.4. Programy wychowawcze i profilaktyczne 14.9. Uczniowskie działania pozorne – między powinnością a konsumpcją 14.10. Podsumowanie Rozdział 15 Lepsze to, niż zamulanie w domu? Krótka rzecz o wyćwiczeniu ucznia w kulturze pozoru – Alicja Korzeniecka-Bondar 15.1. Szkoła drugim domem? Wprowadzenie 15.2. Czy to jest normalne, czy to poważne, czy to pożyteczne? 15.3. Kto nie wykorzystuje chwili, ten nie wykorzystuje życia 15.4. Podsumowanie Rozdział 16 Po co i dla kogo są rady szkoły? Spojrzenie z dwudziestoletniej perspektywy – Marek Mencel 16.1. Wprowadzenie 16.2. Po co są rady szkoły? 16.3. Dla kogo są rady szkoły, czyli pozorowanie szkolnej demokracji 16.4. Zmierzch szkolnej demokracji? 16.5. Optymalny model rady szkoły 16.6. Co poszczególne agendy mogłyby zrobić dla rady szkoły? 16.7. W jaki sposób rady szkoły urzeczywistniają (urzeczywistniały) demokrację? 16.8. Zakończenie czy nadzieja na reaktywację? Rozdział 17 Integracja rodziców i nauczycieli jako przykład edukacyjnej iluzji – Krzysztof Polak 17.1. Wprowadzenie 17.2. Relacja rodzice – nauczyciele 17.3. Podsumowanie Rozdział 18 Edukacyjny chłam, czyli jak pozorowaniem sukcesów szkoły ratują się przed likwidacją – Dariusz Chętkowski 18.1. Wprowadzenie 18.2. Kreatywność i innowacyjność 18.3. Piekło to inni 18.4. Elity 18.5. Państwo się zwija 18.6. Zatrudnianie na dniówkę albo fuchę Rozdział 19 Tak to się wszystko zaczyna… O misji przedszkola – Natalia Bednarska 19.1. Wprowadzenie 19.2. Misja dokumentów zwanych misją 19.3. Analiza przykładowych misji warszawskich przedszkoli 19.3.1. Cel jako ideał 19.3.2. Cel jako funkcja 19.3.3. Cel jako zamierzenie Rozdział 20 Rzeczywisty czy (i) iluzoryczny obraz dyskursu edukacyjnego w przedszkolu – Magdalena Grochowalska 20.1. Wprowadzenie 20.2. Wyznaczniki dyskursu edukacyjnego 20.3. Od budowania wiedzy i kompetencji do dominowania 20.4. Poszukiwanie iluzji w praktyce komunikacyjnej 20.5. Normatywne myślenie o rozwoju w praktykach dyskursywnych 20.6. Komu/czemu służy iluzja 20.7. Podsumowanie Rozdział 21 Śpiewać każdy może…, czyli kto może być wychowawcą w internacie i bursie szkolnej. Zagrożenia wynikające ze zmian przepisów oświatowych – Beata Zięba-Kołodziej 21.1. Wprowadzenie 21.2. Internaty i bursy – odległe sobie planety? 21.2.1. Kto może być wychowawcą w internacie i bursie? Stan prawny i wątpliwości praktyka 21.2.2. Specyficzna sytuacja wychowanków internatów i burs szkolnych 21.2.3. Sylwetka wychowawcy w kontekście potrzeb wychowanków placówek 21.3. Podsumowanie CZĘŚĆ 3. POZÓR W EDUKACJI – DIAGNOZA, PRÓBY ROZWIĄZAŃ Pozór w edukacji – dyskusja Bibliografia Indeks rzeczowy Indeks osób Noty o autorach Przypisy Działania pozorne w edukacji jako palący problem. Wprowadzenie do książki Rozdział 1 Użyteczność pojęcia działań pozornych jako kategorii analitycznej. Egzemplifikacje z obszaru edukacji (i nie tylko) Rozdział 2 Podwójny pozór w edukacji na przykładzie koncepcji Paula Freire’a Rozdział 3 Pozory sprawstwa reform oświatowych w III RP Rozdział 4 Standardy moralne czy standardy wymagań? O moralnych aspektach pozoru w szkole Rozdział 5 Podmiotowość z deklaracji i w praktyce Rozdział 6 Pozór regulacji prawnych dotyczących organów społecznych w szkole Rozdział 7 Nauczyciel w przestrzeni illusio Rozdział 8 Szkoła w świecie pozoru Rozdział 9 Podstawa programowa dla klas I–III szkoły podstawowej jako punkt wyjścia działań pozornych Rozdział 10 Kody bezmyślności, czyli gdy programy układane są pod klucz egzaminacyjny Rozdział 11 Obiektywizm i sprawiedliwość – (nie)wygodne kategorie szkolnego oceniania Rozdział 12 Kwiatek do kożucha. Pozór w edukacji plastycznej Rozdział 13 Edukacja artystyczna. Niezbędna? Potrzebna? Zbyteczna? Rozdział 14 O nieszkodliwości wagarowania. Konsumpcyjne uwikłania ofiar i/lub sprawców pozoru w edukacji szkolnej Rozdział 15 Lepsze to, niż zamulanie w domu? Krótka rzecz o wyćwiczeniu ucznia w kulturze pozoru Rozdział 16 Po co i dla kogo są rady szkoły? Spojrzenie z dwudziestoletniej perspektywy Rozdział 17 Integracja rodziców i nauczycieli jako przykład edukacyjnej iluzji Rozdział 19 Tak to się wszystko zaczyna… O misji przedszkola Rozdział 20 Rzeczywisty czy (i) iluzoryczny obraz dyskursu edukacyjnego w przedszkolu Rozdział 21 Śpiewać każdy może…, czyli kto może być wychowawcą w internacie i bursie szkolnej. Zagrożenia wynikające ze zmian przepisów oświatowych Pozór w edukacji – dyskusja Strona redakcyjna